Учебник языка эсперанто. Основной курс - [11]

Словообразование

4-8. Суффикс -et- обозначает уменьшительность: domo – dometo ‘дом – домик’, tablo – tableto, afiŝo – afiŝeto.

4-9. Суффикс -eg- обозначает увеличение или усиление степени качества, состояния: bela – belega ‘красивый – прекрасный’, domo – domego ‘дом – домище’, delonge – delongegeдавно – давным-давно, belega vespero.

4-10. Приставка re- обозначает повторение, возвращение; legi ‘читать’ – relegi ‘перечитать’, ‘снова прочитать’; rekontroli ‘перепроверить’; relaboro ‘переработка’; rediro ‘реплика’; resaluto ‘ответное приветствие’.

4-11. Суффиксы числительных:

-on- образует дробные числительные от количественных: duono ‘одна вторая’, ‘половина’; tri kvaronoj ‘три четверти’; Du kilogramoj kaj duono (= du kaj duona kilogramoj). Поскольку дробные числительные обозначают часть целого, имеющего чёткие границы, после них употребляется не da, а de: duono de la jaro. Можно использовать duon- и ему подобные элементы в качестве полуприставки: duonjaro (= jarduono) ‘полугодие’. Для обозначения десятичных дробей применяется слово komo ‘запятая’: 1,357 – unu komo tricent kvindek sep или unu komo tri kvin sep. Если дробная часть содержит больше трех цифр, то применяется только поцифровое чтение: 3,14159265359 – tri komo unu kvar unu kvin naǔ du ses kvin tri kvin naǔ.

-obl- образует кратные числительные: duoble ‘дважды’, ‘вдвойне’; triobla ‘тройной’.

-op- образует собирательные числительные: kvarope ‘вчетвером’; triopo ‘трое’, ‘тройка’, ‘трио’.

Словоупотребление

4-12. Фраза Kiu estas li? означает ‘Кто он?; Как его зовут?’: Li estas Andreo. Фраза Kio estas li? означает ‘Кто он такой?’: Li estas instruisto (учитель); bona kamarado (хороший товарищ); (sporta) ĉampiono (чемпион); esperantisto (эсперантист).

4-13. Иногда удобно переводить слова ĝi и ili на русский язык словом ‘это’: Kio estas ĝi? ‘Что это?’ (один предмет); Kio estas ili? ‘Что это?’ (два или несколько предметов); Mi ne volas scii pri ĝi ‘Я не хочу знать об этом’.

4-14. В русском языке глагольные приставки могут образовывать слова, имеющие новые значения. При переводе на эсперанто для этих приставок следует найти эквиваленты: ‘переделать’ refari, ‘описать’ priskribi. Но нередко русские глагольные приставки только образуют форму совершенного вида, выражая законченность действия, но не придавая нового значения – в таких случаях приставки на эсперанто не переводятся: ‘я смогу’ mi povos (а не *kunpovos), ‘я сделал’ mi faris (а не *kunfaris), ‘сфотографировать’ foti (а не *kunfoti), ‘написать’ skribi (а не *surskribi).

Dum Esperanto-leciono

— Bonan vesperon, kamaradoj! Mi estas Boris Grigorjeviĉ. Mi demandas vin, kaj vi respondas al mi en Esperanto. Kiu estas vi?

— Mi estas Andreo.

— Mia profesio estas instruisto. Kio estas mi?

— Vi estas instruisto.

— Kio estas vi?

— Mi estas lernantino.

— Ĉu vi estas inĝeniero?

— Ne. Mi ne estas inĝeniero, sed mi estas oficisto.

— Kio estas ĝi?

— Ĝi estas tabulo.

— Kion mi faras?

— Vi skribas vortojn.

— Per kio mi skribas?

— Vi skribas per la kreto.

— Jes. Mi skribas multe da vortoj: unu, du, tri, kvar, kvin, ses, sep, ok, naǔ, dek, dek unu, dek du. Mi kalkulis. Kion mi faras nun?

— Nun vi legas la vortojn.

— Ĉu ĝi estas tabulo?

— Ne, ĝi ne estas tabulo, sed ĝi estas muro.

— Kio estas sur la muro?

— Sur ĝi estas murgazeto de Esperanto-klubo.

— Kio staras ĉe la muro?

— Ĉe la muro staras tablo.

— Kio estas tablo?

— Tablo estas meblo.

— Kio kuŝas sur la tablo?

— Sur ĝi kuŝas blanka papero.

— Kio estas ili?

— Ili estas bildoj.

— Kio estas sur la bildoj, kiujn vi vidas?

— Sur la unua bildo estas granda kaj malgranda ĉevaloj, sur la dua estas malgrandaj kato kaj hundo.

— Kie ni estas nun?

— Ni estas en la ĉambro.

— Ĉu ĝi estas ĉambreto?

— Ne, ĝi estas ĉambrego.

— Morgaǔ ni parolos dum la leciono pri viaj familioj. Ĝis la revido!

Задания

4.1. Напишите цифрами и словами на эсперанто номера телефонов из вашей записной книжки. Прочитайте их вслух на эсперанто.

4.2. Выполните арифметические действия:

2 + 7 = 9 (du plus sep estas naǔ);

13 + 39 =;

366 + 309 =;

8 - 5 = 3 (ok minus kvin estas tri);

84 - 23 =;

288 - 254 =;

2 * 3 = 6 (duoble tri estas ses);

4 * 4 =;

7 * 5 =;

10 * 10 =;

6 / 3 = 2 (ses per tri estas du);

15 / 3 =;

100 / 100 =;

1 / 1 =;

1/4 + 2/4 = 3/4 (kvarono plus du kvaronoj estas tri kvaronoj);

2/5 + 1/10 =;

5/8 - 3/8 =;

1/2 * 1/3 =;

1/2 / 1/3 =;

66,01 - 11,25 =.

4.3. Что означают следующие слова?

Bibliotekistino; malriĉa; riĉega; akuratega; rozeto; vagoneto; grupeto; reorganizi; triĉambra; enskribi; alskribi; multjara; multnacia; triono; kvaroble; duope; kiomope; ĉetable; ĝisnuna; interparoli; kuna; ununura; peri; prilabori; malsama; blanki; fotopapero; kalkulmaŝino; maŝinkalkulo; kretblanka.

4.4. Переведите сочетания:

de Moskvo ĝis Peterburgo; kalkuli ĝis cent; per unu vorto; paroli pri bildoj; lekcio pri historio; ĉe la knabo; Esperanto-kurso ĉe la universitato; sidi ĉe la tablo; en la ĉambro; skribi sur papero; inter kamaradoj; triopo da ĉevaloj; dum multaj jaroj; programo por morgaǔ; por skribi; kune kun vi; responde al via demando; instruistino de muziko; de nun.

4.5. Переведите фразы: