Учебник языка эсперанто. Основной курс - [23]

).

Словообразование

8-9. Приставка ek- обозначает начало действия или моментальное действие: ekkanti ‘запеть’; ekveturi ‘поехать’; ekrigardi ‘посмотреть’, ‘взглянуть’; ekvidi ‘увидеть’; ekhavi ‘заиметь’, ‘приобрести’; ekskribi ‘начать писать’: Ek al la laboro!За работу!; Por ekkoni la homon, necesas lin ekami (L. Feuerbach/Fojerbaĥ)Чтобы познать человека, надо его полюбить.

8-10. Суффикс -ar- обозначает совокупность однородных предметов: vagonaro ‘поезд’; vortaro ‘словарь’; ĉevalaro ‘табун’; problemaro ‘проблематика’; aktivularo ‘актив’; anaro ‘коллектив’; aro ‘группа’, ‘множество’, ‘коллектив’, ‘куча’ и т. п.; ariĝi ‘сгруппироваться’; marŝi arope ‘идти группой’; gazetara konferenco ‘пресс-конференция’; Unu homo ne estas homaro ‘Один человек – не человечество’.

8-11. Наречие for употребляется в качестве полуприставки, обозначая удаление, удалённость, устранение: foriri ‘уйти’; forigi ‘устранить’; foresti ‘отсутствовать’; foraĉeti ‘раскупить’; formanĝi ‘съесть’; forpreni ‘забрать’; Ĉu vere vi forveturos?Al neniu fordonu ĝin!Ne foriru ankoraǔ!Pri amikoj oni devas memori ne nur en ilia ĉeesto, sed ankaǔ en ilia foresto (Fales).

8-12. Местоимение mem употребляется в качестве полуприставки в значениях «сам» (memstara ‘самостоятельный’, memcelo ‘самоцель’, memlerninto ‘самоучка’) и «себя» (memamo ‘самолюбие’, memreklamo ‘самореклама’, memportreto ‘автопортрет’).

Словоупотребление

8-13. Необходимо чётко различать следующие близкие по форме и значению слова: Mi legis ĉiun libron (каждую книгу), ĉiujn librojn (все книги), ĉion (всё), tutan libron (всю книгу, т. е. целиком), tutajn librojn (целые книги), ĉiajn librojn (всякие книги).

8-14. Не следует смешивать mem ‘сам’ с похожим русским словом ‘самый’ в сочетаниях: ‘самый большой’ la plej granda; тот же самый‘ la sama; с другой стороны: same (kiel) ’так же, (как и).

Ekster la urbo

— Aǔskultu, Anatolo, oni povas pensi, ke al vi okazis io feliĉa.

— Kial vi tiel pensas?

— Ĉar vi estas hodiaǔ tre gaja.

— La gaja vizaĝo ankoraǔ nenion diras. Simple, hieraǔ mi havis agrablan dumtagan ripozon ekster la urbo.

— Atendu momenton! Ĉu vi iris tien sola?

— Certe ne. Ni estis kvarope: Nina, Andreo, Nikolao kaj mi.

— Rakontu do! Ĉu vi iris piede?

— Ni ne sciis ĉi-foje, kien iri. Fine ni decidis veturi eksterurben.

— Ĉe kiu oni kunvenis matene?

— Ĉe neniu, sed apud la stacidomo. Mi ĝustatempe venis per tramo. La forveturonta elektrovagonaro jam staris ĉe la stacio. Antaǔ ol eltramiĝi, mi komencis ĉirkaǔrigardi tra la fenestro, kie estas miaj geamikoj. Sed ĉar mi ne estas tre atenta, mi ne tuj ekvidis ilin stari inter granda nombro da homoj. Andreo tenis en la manoj du dikajn sakojn, helpante al Nina.

— Ĉu ankaǔ vi mem portis sakon?

— Ne, mi havis nuran saketon kun pano por ĉiuj kaj aldone pilkon.

— Ĉu vi veturis malproksimen?

— Sufiĉe malproksimen. Elirinte el la vagonaro, ni ekiris tra la arbaro. Altaj verdantaj arboj nin ĉirkaǔis, la aero estis tre agrabla.

— Jes, estas bone liberiĝi de ĉiutagaj devoj por kelka tempo, memori nek pri la baldaǔa labortago, nek pri ĉiamaj hejmaj aferoj.

— Ni ludis pilkon, interparolis, poste ni eksidis sur la teron kaj kantis novajn Esperantajn kantojn. Kiam ekvesperiĝis, ni envagoniĝis kaj ekveturis hejmen.

— Do la eksterurbiĝo plaĉis al vi, ĉu ne?

— Jes, ege plaĉis. Vi ĝuste diris: hodiaǔ mi estas feliĉa. Oni devas ne nur bone labori, sed ankaǔ bone ripozi.

— Nu, mi jam devas iri. Al mi estis agrable vin revidi.

— Estu sana!

Задания

8.1. Что означают следующие слова?

Kantistino; geedzoj; malhelpi; malalta; maldika; ĝisatendi; interrespublika; kelkfoje; memkritiko; morgaǔa; senrezulta; subteni; trairi; komenca; komencanta; komenciĝanta; helpantino; gelaboristaro; rekomenci; ekvidinte; eksterlandano; bildvortaro; arbareto; arbetaro; atendejo; ludilo; ĉiujara; ĉiaokaze; ĉiamverda; duonmonata; feliĉegulo; antaǔtempa; apude; malplimulto; plejparte; samfamilianoj; aliĝi; eligi; alifoje; plezurigi; sin deteni; formanĝi; kunludanto; neniigi; nea; onidiroj; unuavide; okazigi; priafera letero; alttemperatura; ĉiea.

8.2. Переведите сочетания:

stari apud la pordo; okaze de la forveturo; ekster la domo; loĝejo kun kvar fenestroj; venu post vendredo; ĉirkaǔ Tero; inter arboj; el la urbo; aro da objektoj; ĝi estas al vi por memoro; en la komenco; komencu de la komenco; teni per la mano; preni je la mano; ripozi dum varmega tago; vagonaro al Jekaterinburgo; helpo de Anatolo al amiko pri grava afero; veturi tra la tuta lando; faru tion antaǔ ĉio; foriri sen decidi la demandon; infanoj sub dek ses jaroj; ludi gitaron; je kapo pli alta; komence de la leciono; memori por la tuta vivo; urbo ĉe Dnestro; ripozi ĝis la vespero; rigardi alvizaĝe; je via feliĉo!; kanti ĥore.

8.3. Переведите фразы:

Ankoraǔ neniu plaĉis al ĉiu.

Neniu komenco estas facila.

Estas nenio sekreta, kio ne fariĝos malsekreta.

Kiu amas ĉion, amas nenion (D. I. Pisarev).

Estas nenio pli malsaĝa, ol la deziro ĉiam esti la plej saĝa (F. La Rochefoucauld/Laroŝfuko).

Nenia spegulo montras malbelan virinon.

Kiu loĝas ĉie, loĝas nenie (Marcialo).